Kilka dni temu przeczytałem wywiad z wiceministrem sprawiedliwości, w którym zwrócił on uwagę, między innymi, na konieczność wprowadzenia specjalizacji sędziów, w tym, w sprawach tzw. białych kołnierzyków. Akurat z tym pomysłem rządzących zgadzam się w stu procentach. Brak specjalizacji w polskich sądach to bowiem, w moim przekonaniu, zjawisko bardzo negatywne i niewątpliwie mające wpływ na prawidłowość wyroków wydawanych przez sądy. Wypowiadam się tutaj oczywiście o sprawach karnych, gdyż z tymi ma do czynienia na co dzień.
Ktoś może powiedzieć: prawo karne, to prawo karne, nie ma różnic pomiędzy orzekaniem w sprawie o rozbój, a orzekaniem w sprawie o nadużycie zaufania. Przecież i tu i tu stosujemy tę samą procedurę i tę samą ustawę materialną (oba typy czynów zabronionych uregulowane są w Kodeksie karnym). Otóż nic bardziej mylnego. Różnice są kolosalne, a sędzia, który na co dzień orzeka jedynie w sprawach kryminalnych nie będzie dobrym arbitrem w sprawach dotyczących przestępstw gospodarczych.
W prawie karnym kryminalnym najbardziej liczą się kwestie faktyczne. Sąd bada bowiem czy ktoś kogoś uderzył, komuś groził, kogoś okradł. Zagadnienia prawne w zasadzie schodzą na plan dalszy. Natomiast w sprawach karnych gospodarczych sytuacja wygląda odmiennie. Tu bowiem zasadnicze znaczenie odgrywają właśnie zagadnienia prawne i to należące do innych niż karne dziedzin prawa. W procesie karnym gospodarczym sąd dokonując oceny jakiegoś zdarzenia gospodarczego zobligowany jest w pierwszej kolejności poznać prawo odnoszące się do tego zdarzenia, a dopiero potem zastosować normę karnoprawną. Jeżeli, dajmy na to, sąd ma orzec, czy działanie menedżera zawierającego jakąś transakcję kwalifikować można jako przestępstwo, to musi w pierwszej kolejności ocenić prawidłowość zawieranej przez tego menedżera transakcji z perspektywy przepisów prawa cywilnego, handlowego czy podatkowego, a dopiero w drugiej kolejności aplikować normę karną. Lub inny przykład, jeżeli przedmiotem sprawy jest orzeczenie o tym, czy doszło do wykorzystania informacji poufnych na rynku kapitałowym, co jest przestępstwem zgodnie z ustawą o obrocie instrumentami finansowymi, to sąd karny zobligowany jest przeanalizować w pierwszej kolejności, czy mamy do czynienia z informacją poufną w świetle tej ustawy oraz czy według jej przepisów miało miejsce wykorzystanie tej informacji. Jeżeli to stwierdzi, to dopiero może stosować normę karną i orzekać, że ktoś popełnił przestępstwo. Innymi słowy, sędziowie w sprawach karnych gospodarczych muszą wykazać się znajomością obrotu gospodarczego oraz zjawisk w tym obrocie występujących, a także tych dziedzin prawa, które ten obrót regulują. Oczywiste jest przy tym, że taka specyfika nie występuje w sprawach kryminalnych, gdzie jak napisałem liczą się przede wszystkim fakty.
Ważne jest również i to, że o ile w sprawach karnych kryminalnych ocenie podlega zachowanie niejako z natury rzeczy bezprawne, bo przecież nie ulega wątpliwości, że pobicie, czy kradzież takimi właśnie są, to w przypadku spraw o charakterze karnym gospodarczym, sąd ocenia zachowania z natury rzeczy dozwolone, zgodne porządkiem prawnym i akceptowane społecznie. Obrót gospodarczy jest przecież, co do zasady, czymś legalnym i pozytywnym. Niesie korzyści nie tylko dla bezpośrednich uczestników obrotu, ale także dla społeczeństwa, w postaci nowych miejsc pracy, zasilania budżetu daninami publicznymi etc. Ta specyfika również musi być brana pod uwagę w przypadku orzekania w sprawach karnych gospodarczych.
W końcu wspomnieć należy o tym, że przestępstwa występujące w obrocie gospodarczym często popełniane są przez osoby bardzo dobrze wykształcone, które w dodatku wykorzystują do ich popełnienia najnowsze zdobycze techniki. To również stanowi dla sędziów swoiste wyzwanie, wymusza nie tylko specjalizację w konkretnych dziedzinach prawa, ale również konieczność przyswajania sobie mechanizmów rządzących daną sferą gospodarki.
Nie sposób w tym krótkim wpisie wskazać na wszystkie różnice pomiędzy prawem karnym kryminalnym, a tym odnoszącym się do obrotu gospodarczego. Wydaje mi się jednak, że przykłady zacytowane powyżej powinny przekonać o zasadności , w sprawach karnych gospodarczych. Znajomość obrotu gospodarczego, zwyczajów w nim występujących oraz przepisów prawa regulujących konkretną dziedzinę gospodarki, jest bowiem jednym z podstawowych czynników, które przemawiać będą za prawidłowością orzekania w tego typu sprawach i wpływać będą na zasadność wydawanych przez sąd wyroków.
{ 6 komentarze… przeczytaj je poniżej albo dodaj swój }
Zgadzam się w pełni. Specjalizacja to jest to co dopiero powoli wchodzi do gabinetów sędziowskich. Widzę to także w mojej specjalizacji. Powoli wraz z większa ilością spraw specjalistycznych sędziowie wreszcie przyjmują do wiadomości, że żeby wydać dobry wyrok trzeba rozumieć o czym w materii faktów jest sprawa poza zwykła percepcja materiału dowodowego.
To jest nas przynajmniej dwóch:)
To już dobry początek ?
To prawda:)! Pozdrawiam serdecznie:)
sprcjalizacja zwiększy poziom wiedzy 🙂 jak najbardziej się przyda!
Osobiście uważam, że takie specjalizacje powinny wejść w życie już dawno temu 🙂 ale najważniejsze, że coś się o tym mówi.
Pozdrawiam Panowie