Ostatnie kilka dni spędziłem na przesłuchaniach w jednej ze śląskich prokuratur. Klienci zostali zatrzymani wczesnym rankiem i przesłuchiwani dwa dni. Łącznie około czternastu godzin przesłuchań, noc w areszcie. Po przesłuchaniach wrócili szczęśliwie do domu.
Zawsze gdy takie zatrzymania mają miejsce zastanawiam się, czy są one konieczne, czy też służą jedynie „zmiękczeniu” potencjalnych podejrzanych.
Zastrzegając, że mówię tu o sprawach karnych gospodarczych, w większości przypadków moim zdaniem, zatrzymanie służy wywarciu swoistej presji na osobie podejrzanej przed przedstawieniem jej zarzutów, a nie jest spowodowane zaistnieniem przesłanek przewidzianych w przepisach prawa.
Dlaczego tak uważam? Spieszę wyjaśnić.
Kodeks postępowania karnego bardzo wyraźnie wskazuje w jakich sytuacjach prokurator może zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie. Ma taką możliwość, gdy zachodzi niebezpieczeństwo, że potencjalny podejrzany nie stawi się na zaplanowany termin czynności procesowych, a ponadto wtedy, gdy może w inny bezprawny sposób utrudniać postępowanie w sprawie.
Czy powyższe przesłanki występują w sprawach karnych gospodarczych? Warto się nad tym zastanowić odnosząc się do praktyki, a nie tylko bazując na brzmieniu przepisu prawa.
W tego typu sprawach zatrzymanie i postawienie zarzutów zostaje zwykle poprzedzone przeszukaniami, zatrzymaniami komputerów, dokumentów, faktur, dysków etc. Po przeszukaniach zdarza się, że potencjalni podejrzani są przesłuchiwani w pierwszej kolejności w charakterze świadków. Ponadto sprawy karne gospodarcze często poprzedzone są postępowaniami podatkowymi. Osoby podejrzane wiedzą zatem jakie wątpliwości powstają w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą dużo wcześniej niż zostają zatrzymani przez organy ścigania. Jeżeli więc chcą ustalać treść ewentualnych wyjaśnień, bądź zeznań, logika podpowiada, że będą czynić to właśnie w momencie gdy dowiadują się o tym, że coś zaczyna się w ich sprawie dziać, a nie wiele miesięcy potem, w czasie zatrzymania, czy postawienia zarzutów.
Inną kwestią jest stawiennictwo na wezwanie w celu przeprowadzenia czynności. I tu znowu warto zwrócić uwagę na specyfikę sprawców przestępstw gospodarczych. Takie osoby to najczęściej menedżerowie, osoby, które mają ustabilizowane życie, rodziny, funkcjonujące spółki. Mają więc zbyt wiele do stracenia, żeby unikać czynności procesowych, nawet jeżeli jest to postawienie zarzutów. Zatem i ta przesłanka w sprawach karnych gospodarczych występuje niezmiernie rzadko.
Oto własnie dlaczego uważam, że w większości spraw karnych gospodarczych zatrzymania nie znajdują uzasadnienia. Nie twierdzę oczywiście, że taka sytuacja ma miejsce w każdym przypadku, do każdej bowiem sprawy należy podchodzić indywidualnie, uważam jednak, że więcej jest sytuacji, w których dochodzi do bezprawnych zatrzymań, niż tych, w których te zatrzymania są zgodne z prawem.
Rozumiem, że organy ścigania są od tego aby wykrywać przestępstwa i doprowadzać do wymierzenia sprawiedliwości ich sprawcom. Mam jednak wątpliwości, czy nie nazbyt często dochodzi do nadużycia powierzonych im środków. Nie zapominajmy, że za tym wszystkim stoi człowiek, człowiek, który nawet będąc podejrzany, czy oskarżony dalej ma swoje prawa.
{ 2 komentarze… przeczytaj je poniżej albo dodaj swój }
Czyżby PO w Katowicach?
Nie tym razem:)